Samsun'da 23 Nisan 1920 yılından bu yana hangi isimler hangi partilerden milletvekili oldu. Samsun'un ilk kadın milletvekili. Samsun'da 1920 yılından 2015 tarihine kadar yapılan seçimlerde hangi siyasi parti kaç milletvekili çıkarttı. Samsun'un siyasi tarihini sizler için araştırdık.. Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Bandırma Vapuru’na binerek kurmayları ile birlikte İstanbul’dan gizlice yola çıkarak Milli Mücadele’yi başlattığı şehirdir Samsun. O dönemlerde Canik Sancağı adı ile anıldığı için, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 1 ve 2’nci dönemlerinde milletvekilleri, Canik mebusları olarak kayıtlara geçmiştir. İlk ve tek partili döneme geçilene kadar, meclis 2 dönem boyunca bağımsız adaylarca temsil edilmiştir. Bu dönemde de Samsun adına 9 isim görev almıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 3’üncü Dönem seçimleri, Cumhuriyet Tarihi’nin ilk siyasi oluşumu olan ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kuruculuğunu yaptığı Cumhuriyet Halk Partisi listeleri etrafında yapılmıştır. Meclisi’nin kurulduğu 23 Nisan 1920’den, 02 Ağustos 1927 tarihine kadar Canik adı ile milletvekili gönderen şehrin temsilcileri, bu tarihten sonra Samsun’dan çıkan vekiller olarak kayıtlara geçmiştir. Kurulduğu günden bugüne kadar toplamda 239 milletvekili çıkaran Milli Mücadele Şehri’nin, sadece 7 mebusu kadınlardan oluşmuştur. Samsun’un ülke yönetimindeki siyasi tarihine bakıldığı zaman, geride kalan 26 dönem boyunca şehri temsil eden 239 milletvekilinden 100 tanesi 1 dönem, 29’u 2 dönem, 20 milletvekili 3, 3’ü 4 dönem görev alırken, sadece İlyas Kılıç ve Nafiz Kurt, 5 dönem vekillik yapabilmiştir. İLK KADIN MİLLETVEKİLİ MELİHA ULAŞ TBMM’de ilk siyasi oluşumun gerçekleşmesinin hemen ardından, 5 Aralık 1934 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde bir yeniliğe daha imza atılmıştı. Bu tarih, kadınlara seçme ve seçilme hakkının getirildiği tarihti. Aradan 3 ay geçmişti ki, 5. Dönem genel seçimlerinde Samsun’u temsilen bir bayan milletvekili çıktı. Meliha Ulaş. EDEBİYAT ÖĞRETMENLİĞİNDEN MİLLETVEKİLLİĞİNE Aynı dönemde Meliha Ulaş Hanımefendi ile birlikte 16 cesur kadın daha ilk kez meclise adımlarını attılar. 1901 Tarihinde Sinop'ta Dünya’ya gözlerini açan Ulaş, Darülfünun'un Edebiyat Bölümü’nden mezun oldu. Fransızca ve İngilizce’yi ile düzeyde biliyordu. İstanbul Kandilli Lisesi'nde Edebiyat öğretmenliği görevinin yanında, beş yıl da Erzurum Kız Muallim Mektebinde baş muallimlik ve Edebiyat öğretmenliği görevlerinde bulundu. Milletvekilliğine adımlarını atmadan önce Samsun Lisesi'nde Edebiyat öğretmeni olan Meliha Hanım, 5’nci ve 6’ncı Dönem Samsun’a vekil olarak hizmet ettikten sonra, 17 Temmuz 1941'de henüz 40 yaşındayken hayata gözlerini yumdu. CHP’DEN 2, ADALET PARTİSİ’NDEN 2, AK PARTİ’DEN 3 BAYAN MİLLETVEKİLİ Meliha Ulaş isminin ardından Samsun’dan 6 kadın milletvekili daha çıktı. Bu isimler sırası ile; Sabiha Gökçül Erbay, Cumhuriyet Halk Partisi’nden 6 ve 7’nci Dönem vekillik yaparken, Melahat Gedik ve Süreyya Uluçay Adalet Partisi’nden 13’üncü Dönem de aynı zamanda mebus olarak Ankara’ya gitti. Bu isimlerden 10 dönem sonra kurulan AK Parti Hükümeti’ne kadar bir daha Samsun’dan kadın milletvekili çıkmamıştır. Birnur Şahinoğlu ile 23’üncü dönemde yeniden başkente milletvekili göndermeye başlayan Samsun’da, bu ismi yine AK Parti’den 24’üncü Dönem Milletvekili olan Tülay Bakır takip etmiştir. Her iki isim de Samsun adına birer dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görev aldı. Samsun’un son olarak vekil seçtiği Çiğdem Karaaslan da, yine AK Partilerin seçtiği bir isimdi. Karaaslan, meclisin 25’inci ve 26’ncı dönemlerinde görev almış olup, 27’nci dönem için de yine Samsun’dan aday adaylığını yapmıştır. İSİMLERİ SAMSUN’LA BİRLİKTE ANILAN MİLLETVEKİLLERİ Siyasi hayatlarında en parlak yaşayan ve adları Samsun’la birlikte anılan milletvekilleri de oldu. Bunlardan bazıları şehir halkını 4 kez başkentte temsil etti. CHP’den Mehmet Zühtü Durukan ve Mehmet Ali Yörüker ile 1 dönem Refah Partisi, 1 dönem Fazilet Partisi ve 2 dönem de AK Parti milletvekilliği yapmış olan Ahmet Demircan, dört dönem milletvekilliği yapan isimlerdir. Ahmet Demircan, hala 26. Dönem Milletvekili ve Sağlık Bakanı olarak meclisteki görevini sürdürmektedir. CEMAL ALİŞAN İSMİ ÇARŞAMBA, NAFİZ KURT BAFRA DEMEKTİ Samsun’un siyaset meydanlarına kazandırdığı efsane isimlerinden Cemal Alişan, görev yaptığı 3 dönemin ikisinde DYP, birinde de ANAP kanadından milletvekili oldu. Sonrasında da meydanlardan ayrı kalamayan Alişan, Çarşamba Belediye Başkanlığı görevini de üstlendi. Tıpkı Cemal Alişan gibi adaylığını koyduğu bölgeye uzun dönem liderlik eden biri daha var ki, onun döneminde Bafra DYP’nin kalelerinden biri olarak görülüyordu. Bu isim Nafiz Kurt’tan başkası değildi. Adalet Partisi’nde 2 dönem görev alan Kurt, daha sonra 3 dönem de Doğru Yol Partisi’nden milletvekili olmuştur. Mecliste bulunduğu 5 dönem boyunca Süleyman Demirel’e yakınlığı ile bilinen Nafiz Kurt, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın yanı sıra, Devlet Bakanlığı görevlerinde de bulundu. İKİ DARBE ARASINA SIĞAN 5 DÖNEMLİK BİR ÖMÜR Nafiz Kurt gibi, 5 dönem üst üste Samsun’u milletvekili olarak Ankara’da temsil eden bir diğer isim de İlyas Kılıç’tı. Kılıç, siyaset yaşamı boyunca Cumhuriyet Halk Partisi dışında hiçbir oluşumun içinde yer almamıştı. 27 Mayıs 1960 Tarihinde Adnan Menderes’e karşı yapılan darbe girişimi sonrasında yapılan ilk genel seçimler olan 25 Ekim 1961 seçimler ile 12’nci Dönem CHP Samsun Milletvekili olarak siyasete giriş yaptı. Sadece Samsun’un değil, Cumhuriyet Halk Partisi’nin de tarihine adını kazıyan İlyas Kılıç, 12’nci dönemin ardından 13, 14, 15 ve 16’ncı dönemlerde de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde partisinin sıralarında görev almıştır. İlyas Kılıç, aslen Sürmeneli bir ailenin çocuğu olarak 1921 yılında Samsun’da doğdu. Kılıç, 27 Mayıs 1960 Darbesi sonrasında başladığı siyasi yaşamına, 12 Eylül 1980 darbesinin ardından nokta koymuştur. KILIÇ AİLESİNDE SİYASET DEDEDEN TORUNA GEÇTİ İlyas Kılıç’ın oğlu Sinan Kılıç’tan olan torunu Akif Çağatay Kılıç da dedesinin izinden giderek siyasete atıldı. Farklı bir siyasi oluşumun içinde yer almayı tercih eden torun Kılıç, dedesi gibi Samsun’dan milletvekili olmuştur. 3 Dönem aralıksız olarak Ak Parti’den meclise giren Akif Çağatay Kılıç, aynı zamanda Gençlik ve Spor Bakanlığı görevini de yapmıştır. Kılıç, 24 Haziran 2018 genel seçimlerinde partisinin 3 dönem kuralına takılmaması halinde 4’üncü defa listedeki yerini alacak. ATATÜRK’ÜN KURDUĞU, KADINLARA EŞİTLİK TANIDIĞI CHP, 83 YILDA 2 BAYAN VEKİL ÇIKARDI Cumhuriyet ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarihi’nin 98 yılında 239 milletvekili çıkaran Samsun şehrinden sadece 7 bayan milletvekili çıkmış olması, kadınların siyasete olan uzaklığından çok, erkeklerin kadınlara olan siyasi bakış açılarının bir göstergesi gibi duruyor. Burada, milletvekili olmak isteyen kadın adaylar içinde en sıkıntılı olan siyasi oluşumun CHP olduğu gözlerden kaçmıyor. Atatürk’ün kurucusu olduğu Cumhuriyet Halk Partisi’nin Samsun’dan ilk kadın milletvekili seçilmesinin ardından tam 83 yıl geçti. Milli Mücadele’nin ilk ateşinin yakıldığı şehirden, kadınlara seçme ve seçilme hakkını tanıyan bir siyasi oluşumun bu kadar uzun süre meclise bir kadın vekil göndermemiş olması ise şaşırtıcı bir gerçek olarak göze çarpmaktadır Samsun, ülkenin siyasi tarihine 239 isim kazandırmış bir şehirdir. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğu gün olan 23 Nisan 1920’den bu güne kadar Ankara’da Samsun’u temsil eden tüm milletvekillerinin, dönem dönem, parti parti, isim isim tam listesi aşağıdaki gibidir; SAMSUN 1. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ – (6 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 23 NİSAN 1920 Ahmet Nafiz Özalp Emin Gevecioğlu Ahmet Hamdi Yalman Hasan Fehmi Çoldurzade Süleyman Boşank Mehmet Şükrü Fırat SAMSUN 2. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ – (3 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 11 AĞUSTOS 1923 Cavit Paşa Süleyman Necmi Selmen Talat Özüdoğru SAMSUN 3. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ – (CHP 6 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 02 AĞUSTOS 1927 Süleyman Adil Okuldaş Ali Rana Tarhan Asım Sirel Hüseyin Avni Aktulga Ethem Tuncay Nusret Sadullah Ayaşlı SAMSUN 4. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ – (CHP 7 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 04 MAYIS 1931 Asım Sirel Aziz Işık Emin Gevecioğlu Ethem Tuncay Mehmet Güneşdoğdu Hasan Ruşeni Barkın Mehmet Zühtü Durukan SAMSUN 5. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ – (CHP 9 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 01 MART 1935 Hasan Ruşeni Barkın Mehmet Zühtü Durukan Mehmet Güneşdoğdu Mehmet Fahri Engin Meliha Ulaş Asım Sirel Ali Tunalı Ethem Tuncay Mehmet Ali Yörüker SAMSUN 6. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ – (CHP 9 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 03 NİSAN 1939 Hasan Ruşeni Barkın Mehmet Zühtü Durukan Ahmet Naşit Fırat Hüseyin Hüsnü Çakır Mehmet Fahri Engin Mehmet Ali Yörüker Meliha Ulaş Sabiha Gökçül Erbay Süleyman Necmi Selmen SAMSUN 7. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (11 MİLLETVEKİLİ DE CHP’DEN ÇIKMIŞTIR) TEK PARTİLİ SON MECLİS – 08 MART 1944 Cemil Bilsel Hüseyin Hüsnü Çakır Mehmet Fahri Engin Sabiha Gökçül Erbay İhsan Ezgü Mehmet Zühtü Durukan Nasuhi Erzurumlu Ahmet Naşit Fırat Ahmet Nail Öztuzcu Süleyman Necmi Selmen Mehmet Ali Yörüker SAMSUN 8. DÖNEM M.VEKİLLERİ (10 MİLLETVEKİLİ DE CHP’DEN ÇIKMIŞTIR) – 05 AĞUSTOS 1946 Hüseyin Hüsnü Çakır Sadi Konuk Hüseyin Berk Cemil Bilsel Ahmet Naşit Fırat Rıza Işıtan Yakup Kalgay Ömer Niyazi Karataş Muin Köprülü Mehmet Ali Yörüker SAMSUN 9. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (10 MİLLETVEKİLİ DE DEMOKRAT PARTİ’DEN ÇIKMIŞTIR) – 22 MAYIS 1950 Haşim Alişan Naci Berkman İsmail Işın Ahmet Tevfik İleri Firuz Kesim Muhittin Özkefeli Ferit Tüzel Şükrü Uluçay Hasan Fehmi Ustaoğlu Hadi Uzer SAMSUN 10. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (12 MİLLETVEKİLİ DE DEMOKRAT PARTİ’DEN ÇIKMIŞTIR) 14 MAYIS 1954 Ahmet Tevfik İleri Ekrem Anıt Salim Çonoğlu Abdullah Eker Rami Ozan Gümüşoğlu Ömer Güriş Abdullah Keleşoğlu Muhittin Özkefeli Hamdi Tekay Ferit Tüzel Şükrü Uluçay Hadi Uzer SAMSUN 11. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (12 MİLLETVEKİLİ DE DP’DEN ÇIKMIŞTIR) 27 EKİM 1957 Ahmet Tevfik İleri Ekrem Anıt Naci Berkman Salim Çonoğlu Necmettin Doğuyıldızı Abdullah Eker Ömer Güriş Fikri Şen Hamdi Tekay Ferit Tüzel Şükrü Uluçay Nüzhet Ulusoy SAMSUN 12. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (AP 7, CHP 4 MİLLETVEKİLİ ÇIKARMIŞTIR) 25 EKİM 1961 Ali Fuat Alişan Bahri Cömert Hamit Kiper Hüseyin Özalp Kamran Evliyaoğlu Mehmet Başaran Osman Şahinoğlu Fevzi Ceylan Fevzi Geveci İlyas Kılıç Nurettin Ceritoğlu SAMSUN 13. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (AP 6, CHP 4, MP 1 VEKİL ÇIKARMIŞTIR) 22 EKİM 1965 Ali Fuat Alişan Hasan Şevki Yücel Melahat Gedik Namık Kemal Tülezoğlu Osman Şahinoğlu Süreyya Uluçay İlyas Kılıç Kamran Evliyaoğlu Mehmet Selahattin Kılıç Yaşar Akal Bahattin Uzunoğlu SAMSUN 14. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (AP 6, CHP 5 MİLLETVEKİLİ ÇIKARMIŞTIR) 12 EKİM 1969 Bahattin Uzunoğlu Doğan Kitaplı Hüseyin Özalp İsmet Yalçıner Nafiz Kurt Talat Asal İlyas Kılıç Kamran Evliyaoğlu Mustafa Boyar Nihat Kale Yaşar Akal SAMSUN 15.DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (Adalet Partisi 4, CHP 4, DP 1, MSP 1 VEKİL ÇIKARMIŞTIR) 14 EKİM 1973 Doğan Kitaplı Hayati Savaşçı Hüseyin Özalp Mustafa Dağıstanlı Fahri Birer İlyas Kılıç İrfan Yankutan Hilmi Türkmen Ali Acar SAMSUN 16. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (Adalet Parti 5, CHP 5 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 05 HAZİRAN 1977 Hüseyin Özalp İbrahim Ethem Ezgü Mustafa Dağıstanlı Nafiz Kurt Süleyman Orhan Uluçay İlyas Kılıç İbrahim Etem Kılıçoğlu Ahmet Altun Yusuf Kenan Bulutoğlu Muzaffer Önder SAMSUN 17. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (ANAP 6, Halkçı Parti 3 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 06 KASIM 1983 Berati Erdoğan Gülami Erdoğan İlyas Aktaş Mehmet Aydın Mehmet Muhlis Arıkan Süleyman Yağcıoğlu Hasan Altay İbrahim Tayyar Fahrettin Uluç SAMSUN 18. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (ANAP 4, DYP 5 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 14 ARALIK 1987 İlyas Aktaş Kemal Akkaya Mehmet Akarca Mehmet Aydın Ali Eser Cemal Alişan Hüseyin Özalp İrfan Demiralp Nafiz Kurt SAMSUN 19. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (ANAP 2, DYP 7 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 6 KASIM 1991 Adem Yıldız Hüseyin Özalp Ali Eser Cemal Alişan İhsan Saraçlar İlyas Aktaş İrfan Demiralp Mehmet Çebi Nafiz Kurt SAMSUN 20. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (ANAP 3, CHP 1, DSP 2, RP 3 VEKİL ÇIKARDI) 08 OCAK 1996 Adem Yıldz Biltekin Özdemir Cemal Alişan Murat Karayalçın Ayhan Gürel Yalçın Gürtan İrfan Demiralp Nafiz Kurt Ahmet Demircan Latif Öztek Musa Uzunkaya SAMSUN 21. DÖNEM VEKİLLERİ (ANAP 1, DSP 3, DYP 2, FP 2, MHP 2 VEKİL ÇIKARDI) 18 NİSAN 1999 Mehmet Çakar Şenel Kapıcı Tarık Cengiz Yekta Açıkgöz Erdoğan Sezgin Kemal Kabataş Ahmet Demircan Musa Uzunkaya Ahmet Aydın Vedat Çınaroğlu SAMSUN 22. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (AK PARTİ 7, CHP 2 MİLLETVEKİLİ ÇIKARDI) 14 KASIM 2002 Mustafa Demir Suat Kılıç Mustafa Çakır Cemal Yılmaz Demir Musa Uzunkaya Ahmet Yeni Mehmet Kurt Haluk Koç İlyas Sezai Önder SAMSUN 23. DÖNEM M.VEKİLLERİ (AK PARTİ 6, CHP 2, MHP 1 VEKİL ÇIKARDI) 23 TEMMUZ 2007 Mustafa Demir Suat Kılıç Cemal Yılmaz Demir Fatih Öztürk Birnur Şahinoğlu Ahmet Yeni Haluk Koç Suat Binici Osman Çakır SAMSUN 24. DÖNEM M.VEKİLLERİ ( AK PARTİ 6, CHP 2, MHP 1 VEKİL ÇIKARDI) 28 HAZİRAN 2011 Mustafa Demir Suat Kılıç Cemal Yılmaz Demir Tülay Bakır Akif Çağatay Kılıç Ahmet Yeni Haluk Koç Ahmet İhsan Kalkavan Cemalettin Şimşek SAMSUN 25. DÖNEM M.VEKİLLERİ (AK PARTİ 5, CHP 2, MHP 2 VEKİL ÇIKARDI) 23 HAZİRAN 2015 Akif Çağatay Kılıç Ahmet Demircan Fuat Köktaş Çiğdem Karaaslan Hasan Basri Kurt Kemal Zeybek Hayati Tekin Erhan Usta Hüseyin Edis SAMSUN 26. DÖNEM MİLLETVEKİLLERİ (AK PARTİ 6, CHP 2, MHP 1 VEKİL ÇIKARDI) 1 KASIM 2015 Akif Çağatay Kılıç Hasan Basri Kurt Çiğdem Karaaslan Fuat Köktaş Orhan Kırcalı Hayati Tekin Kemal Zeybek Erhan Usta