Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre ise “Ulusal yasalarca daha genç bir yaşta reşit sayılma hariç, 18 yaşın altındaki her insan çocuk sayılır”. ÇOCUKLARA İLGİ GÖSTERİN Çocuk doğduğu andan itibaren büyüme süreci içinde ailesiyle özellikle anne-babası ve yakın akrabaları ile kurduğu etkileşimden çıkardığı sonuçları özümseyerek kişiliğinin ve ruhsal yapısının temellerini oluşturmaktadır. Toplumların geleceği olan çocuk ve gençlerin her yönden sağlıklı yetiştirilmeleri, kişilik gelişimleri için de çok önemlidir. Çocuk ana babaya yalnızca bakım ve beslenme açısından değil aynı zamanda ilgi ve sevgi bakımından da muhtaçtır. Çocuk sevgi dolu ve huzurlu bir aile ortamında kurduğu temellerle davranışlarını, sosyal ilişkilerini ve topluma uyumunu düzenler. Çocuk ihmali ve istismarı çocuk haklarının korunması ve çocukların ruhsal ve fiziksel olarak sağlıklı yetişmelerinin sağlanması bakımından önemle üzerinde durulan bir konudur. Çocukların temel bakım gereksinimlerinin karşılanmasının yanı sıra, güvenli, dayanıklı ve öğrenmeye açık çocuklar olarak yetişebilmeleri için sağlıklı güven duygusu geliştirme gereksinimleri onları korumak, kollamak ve bakmakla yükümlü yetişkinler tarafından karşılanır. Çocuk ihmali ve istismarından söz edildiğinde bu temel görevlerin yerine getirilmediği ya da çocuğa yönelik kötü muamele gözlenir. Tüm bu olumsuzluklar çocuğun duygusal yaşantısını ve kişiliğini direkt olarak etkilemekte, çocuğun ilerideki yaşantısında sağlıksız bir kişilik geliştirmesine neden olabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütünün yapmış olduğu tanıma göre; “çocuğun, sağlığını, fizik gelişimini, psikososyal gelişimini olumsuz yönde etkileyen bir yetişkin, toplumu veya ülkesi tarafından bilerek veya bilmeyerek yapılan davranışlar çocuk istismarı” olarak kabul edilir. Tanım aynı zamanda çocuğun istismar veya şiddet olarak algılamadığı veya yetişkinlerin istismar olarak kabul etmediği davranışları da içine alır. Davranışın mutlak, çocuk tarafından algılanması veya yetişkin tarafından bilinçli olarak yapılması şart değildir. Çocuk istismarı çeşitleri ele alındığında fiziksel, cinsel ve duygusal istismar ile ihmal karşımıza çıkmaktadır. Bir eylem, o eylemi gerçekleştirenin niyetine göre değil, çocuk üzerinde yarattığı etkiye göre tanımlanır. Çocuğun sağlığını, fizik ve psikolojik gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin tarafından ya da kendinden yaşça büyük bir çocuk tarafından bilerek ya da bilmeyerek yapılan hareket ya da davranışlara “Çocuk İstismarı” denmektedir. Çocuğun sağlığı, fiziksel veya psikolojik gelişimi için gerekli ihtiyaçların karşılanmaması ise istismar türlerinden biri olan “Çocuk İhmali” olarak tanımlanmaktadır. CİNSEL İSTİSMAR Türk Tabipleri Birliği'ne göre, "Çocuk ve erişkin arasındaki temas ve ilişki, o erişkinin veya başka birinin seksüel stimülasyonu (uyarımı) için kullanılmışsa, çocuğun cinsel istismara uğradığı kabul edilir. Cinsel istismar bir çocuğun bir başka çocuk üstüne belirgin bir gücü veya kontrolü söz konusuysa ya da bariz bir yaş farkı varsa da gerçekleştirilebilir. Bu tanımlama özellikle erişkinler tarafından çocuklar üzerinde oluşturulabilecek her türlü cinsel istismarı kapsamaktadır." Bir kişinin, çocuğa yönelik cinsel haz duymak amacıyla; Cinsel organlarına dokunması ve/veya dokundurtması Cinsel ilişkiye girmesi Teşhircilik yapması Cinsel uyarı ve doyum için kullanılması, Fuhuşa zorlanması, Pornografi gibi türlü suçlarda cinsel obje olarak kullanılması, Çocuğun yanında pornografik görüntüler izlenmesi veya izletilmesi, Ensest (aile içi cinsel istismar) ilişkiye maruz bırakılması. Cinsel istismarın mutlaka şiddet içermesi gerekmez, çocuğun rızasının olup olmadığına bakılmaz. (Tck 15 yaş /103-104) Bütün kız ve erkek çocuklar yaşları etnik kimlikleri, sosyo-ekonomik konumları ne olursa olsun cinsel istismar riski altındadır. Cinsel İstismar Konusunda YANLIŞ İnanışlar: Cinsel istismar yalnızca çocuğun hayal gücünde var olan bir şeydir. Çocuklar hikayeler uydururlar. Çocuk bunu hayal etmiyorsa bile yakın zamanda unutur, bir önemi yoktur. İstismara uğrayan çocuklar potansiyel kurbandırlar; çekici, küçük, tatlı güzel kızlar; onay bekleyen, kendine güveni olmayan çocuklar; yaramaz çocuklar,ihmal edilmiş gibi. Çocuklar uslu, akıllı ve açıkgöz olmaları gerektiğini söyleyerek onları korumuş oluruz. Tehlikeli yerler, özellikle karanlık bastıktan sonra parklar, genel tuvaletler ve boş sokaklardır. Çocuklar sadece şüpheli görünen yabancılardan ve yaşlılardan uzak durmalıdır. Kadınlar çocuklara cinsel istismarda bulunmazlar. İstismar Konusundaki GERÇEKLER: Çocuklar istismar hakkında yalan söylemezler. Bu konuda hikaye uyduranlarına çok az rastlanır. İstismarın kısa ve uzun süreli etkileri çocuğun duygusal ve fiziksel sağlığı açısından çok önemlidir. Böyle bir olay çocuğun tüm yaşamını etkileyebilir. Çocukların görünüşü ya da davranışı istismara neden olmaz. Anlamını dahi bilmedikleri olayları kışkırtmaktan dolayı çocuklar suçlanamaz. İstismarla karşılaştığında çocuk bağırarak yardım istemeli, koşarak kaçmalıdır. İstismarcının tercih ettiği yer genelde çocuğun tanıdığı , bildiği yerlerdir. Okul ve okul çevresi, ev ve okul arasındaki yol, bir arkadaş ya da akrabanın evi, çocuğun kendi evi olabilir. Çocuğun kendini rahat hissettiği anlar; oyun zamanı, banyo zamanı ya da yatma saati istismarcının tercih ettiği zamanlardır. Olguların %80-95′inde istismarcı, çocuğun tanıdığı biridir. Yirmi- kırk yaşlarında, evli, sosyal hayatı olan, şüphe çekmeyen bir aile babası dahi olabilmektedir. Kadın istismarcılar erkeklere oranla sayı olarak daha azdır ama vardır. Çoğu zaman cinsel tacizin fiziksel belirtileri yoktur. Ancak bazı durumlarda doktorlar tarafından muayenede bir takım belirtiler bulunabilir. Cinsel tacize uğramış çocuklarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir: Cinsellik veya seks konularına anormal ilgi gösterme veya tamamen ilgisiz kalma. Uyku sorunları veya kabus görme. Depresyon veya aile fertlerinden/arkadaşlarından uzaklaşma. Vücutlarının kirli olduğu veya cinsel organları bölgesinde bir sorun olduğu gibi düşüncelere sahip olma. Okula gitmeyi istememe. Normalin dışında yaramazlık yapma / söz dinlememe. Yaptığı çizimlerde, oynadığı oyunlarda cinsel tacizi andıran resimler/oyunlar. Anormal bir şekilde agresif olma. Düşük benlik saygısı (kendini değerli ve başarılı bulmamak) Nörotik davranış değişiklikleri ya da davranış bozukluğu olabilir. 0-3 yaş arası çocuklarda yeme ve uyku bozuklukları, yabancılardan korkma ve yaşına uygun olmayan cinsel oyunda bulunma görülebilir. 3 -6 yaş arası çocuklarda bebek gibi konuşma, içe çekilme, birine yapışma, yeme ve uyku bozuklukları, agresyon, boyun eğme davranışı, sık ve devamlı cinsel oyun, mastürbasyon gözlenebilir. Konuşma güçlüğü ve kekemelik, tırnak yemek, parmak emmek, tikler, altını ıslatmak, nedensiz ağlamalar, fobiler, yalan söylemek, hırsızlık yapmak, uyku bozuklukları, iştah kaybı ya da aşırı yemek yemek, sallanmak, mide bulantısı, karın ağrısı ve baş ağrısıdır. Çocuklar Cinsel İstismarı Neden Söylemezler: Kendilerine inanılmayacağından korkarlar. Başlarının belaya gireceğinden korkarlar. İstismarcının tehditlerinden korkarlar. İstismarcıyı korumak isteyebilir, sevebilir ama yaptıklarını sevmezler. Nasıl anlatılacağını bilmeyebilirler. Cinsel davranışların yanlış olduğunu bilmeyebilirler. Anne-baba ve diğer yakınlar tarafından başlarına gelen kötülüğe karşı kendilerini koruyamadıkları için suçlanmaktan ve ağır biçimde cezalandırılmaktan korkarlar. Arkadaşları tarafından dışlanabileceklerinden korkarlar. Gammaz olarak adlandırılmak istemezler. İyi çocukların cinsellikle ilgili sözcükleri kullanmasının doğru olmadığı öğretilmiştir. Büyüklerle (otorite figürleriyle) cinsel konuları konuşmaktan utanırlar, korkarlar. Anne Babaların Cinsel İstismara Uğramış Çocukları İçin Öneriler: Cinsel istismar oluşmuşsa mutlaka önce ilgili adli kurumlara başvurulmalı, vücutta ve giysilerde hiçbir temizlik yapılmadan muayeneye gidilmelidir. Deliller için ilk 72 saat çok önemlidir. Banyo yapmak, giysileri değiştirmek gibi davranışlar saldırganın ve suçun belirlenmesinde yardımcı olabilecek ipucu ve kanıtların yok olmasına yol açabilir. Soğukkanlı olun. Çocuğunuza inanın. Çocuğunuzu suçlamayın. Doğru yardım alın. Çocuğunuza güven verin. Her şeyi unutmaya çalışmayın. Fazla koruyucu olmamaya çalışın. Çocuğunuzu eskisi gibi sevin. Cinsel istismar hakkında çocuğunuzu eğitin. Diğer çocuklarınızı unutmayın. Çocukları Cinsel İstismardan Korumak için Velilerin Öğretmesi Gerekenler: İyi dokunma ile kötü dokunmayı ayırt etmeyi (2.5 yaş itibari ile çocuklarımıza özel bölgelerini öğretmemiz gerekir; “Göğsün, bacaklarının arası ve popon senin özel bölgelerindir ve özel bölgelerine, senin iznin dışında kimse dokunamaz, herhangi biri senin özel bölgelerine dokunmak isterse, izin vermemelisin, seni zorlarsa bağırmalı ve yardım istemeli”, İstemediğin bir durumda “HAYIR” diyebilmeli, Kişisel alanlarını bilmeli ve korumalı, Kendini ifade etmeli, Kendine ilişkin olumlu ve güçlü yanlarını fark etmeli, Sorunlarla karşılaştığında ve acil durumda ne yapması gerektiğini öğrenmeli, Haklarını bilip savunabilmeli , sportif kendini koruma tekniklerini bilmeli, Kendini güvende hissetmediğinde yardım alması gerektiğini öğretmeliyiz. Bafra İlçe Sağlık Müdürlüğü Ruh Sağlığı Birimi